Toen gemeenteraden digitaal vergaderden door de coronacrisis, vond het inspreken niet langer plaats in de raadzaal, maar gewoon vanuit huis. Hoe ging dat precies? Vera Vandervesse deed ervaring op in de gemeente Stichtse Vecht. Als spreker en voorlichter rond het thema eenzaamheid sprak zij, vanuit haar woonkamer, in tijdens een digitale raadsvergadering.
Waarom heeft u ervoor gekozen om gebruik te maken van uw recht op inspraak en hoe ging dat in zijn werk?
“Ik houd mij veel bezig met het thema eenzaamheid. Binnen de gemeente zat ik in een kerngroepje dat sprak over de ‘aanpak eenzaamheid’. Persoonlijk heb ik hier een sterke mening en visie over en daarom wilde ik weten of de gemeente hier echt iets mee zou gaan doen. Een raadslid adviseerde mij vervolgens om in te spreken over dit thema. Met inspreken zou ik het thema ‘eenzaamheid’ meer kracht bij kunnen zetten. Via het programma ‘Pexip’ heb ik vervolgens audiovisueel ingesproken tijdens de raadsvergadering. In mijn eigen woonkamer was ik door middel van mijn Ipad digitaal aanwezig bij de vergadering. Het was nog best lastig om ervoor te zorgen dat alles technisch goed ging. Van tevoren had ik zelfs mijn inspraakactie al opgenomen voor wanneer de techniek mij in de steek zou laten. Met Windows werkte het inspreken bijvoorbeeld niet, terwijl het op de Ipad wel gewoon lukte.”
Heeft u eerdere ervaring met inspreken in de gemeente?
“Nee, dit was mijn eerste keer inspreken in de gemeente. En nog digitaal ook. Ik ben persoonlijk best handig met de techniek, maar met slechts drie minuten en technische problemen is het toch best lastig. Daarom kan ik mij goed voorstellen dat digitaal inspreken voor mensen die online niet zo ‘vaardig’ zijn best onhandig is.”
Hoe ging het voor u persoonlijk?
“Er zijn voor- en nadelen. Fysiek voel je de energie van de andere aanwezigen, nu zit je voor een schermpje. Dit heeft eigenlijk ook wel voordelen. Ik kon rustig aan mijn eigen tafel en in mijn eigen omgeving een groep toespreken. Digitaal inspreken heeft daarmee twee kanten. Als corona nog lang aanhoudt en we nog langer digitaal vergaderen moet het technische aspect wel verbeterd worden. Elk systeem heeft zijn eigen nukken, terwijl het voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn. Het mag niet zo zijn dat je een ICT-expert moet zijn om in te kunnen spreken. Dit zie je ook terug in het debat. Er is veel heisa rond digitaal inspreken. Er zijn ook mensen die hierdoor afhaken. Bijvoorbeeld omdat ze het thema te belangrijk vinden om digitaal te bespreken.”
En heeft uw inspraakactie uiteindelijk zin gehad?
“Ik vind dat het budget van de gemeente voor het probleem ‘eenzaamheid’ te laag is. Dit heb ik op verschillende manieren geprobeerd duidelijk te maken. Ik heb contact met de beleidsadviseur aanpak eenzaamheid, daarnaast organiseer ik een lezing en ik heb een tijdje geleden ook ingesproken. Ik merk dat het zin heeft om dit te doen. Na mijn inspreekactie werd ik vrijwel direct door een raadslid gecontacteerd. Dit vind ik prettig aan inspreken, door middel van één actie kan je een onderwerp onder de aandacht brengen van de complete raad. Door actief te zijn in de gemeente, voel ik ook meer verbondenheid met de gemeente. Ik vind het wel belangrijk dat mensen die iets willen ook echt actief deelnemen en dat ze het nieuws volgen. In de Facebook-bewonersgroep plaats ik regelmatig berichten over wat mij in de gemeente bezighoudt, zoals eenzaamheid en de nood aan een culturele instelling. Met sommige activiteiten kom ik in de lokale krant of op de lokale radio en televisie.”
Hoe ging de gemeente om met digitaal inspreken tijdens de coronacrisis?
“De gemeente heeft dit op onder andere op Facebook aangekondigd. Daarnaast heeft de gemeente ook een kaart rondgestuurd waar inwoners ideeën en meningen op konden schrijven. Soms zie je dat de gemeente een onderwerp dat op de agenda komt inleidt met een video. Persoonlijk vind ik dat de gemeente veel meer zichtbaarheid en duidelijkheid over de mogelijkheden voor inspreken en participeren kan verschaffen. Ik hoor in mijn omgeving vaak dingen als ‘ik wist niet dat je hierover kon inspreken’ of ‘waar stond dat dan’. Dit is eigenlijk altijd wel het geval geweest. Het blijkt dat er tussen de gemeente en de inwoners miscommunicatie is wat betreft de participatiemogelijkheden.”
Is er een toekomst voor digitaal inspreken?
“Juist de combinatie van zowel ‘fysiek’ als ‘online’ kunnen inspreken is goed. Naast dat het prettig is om in de eigen vertrouwde omgeving de raad toe te kunnen spreken, zijn er ook mensen die wel willen inspreken, maar fysiek niet in staat zijn om naar het gemeentehuis te komen. Dan is digitaal inspreken een goede optie. Maar we moeten niet vergeten dat de digitalisering voor laaggeletterde mensen of degenen met minder digitale kennis juist een obstakel vormt. Voor hen moet fysiek inspreken mogelijk blijven. Alleen online inspreken zou namelijk ook niet goed zijn, dan krijg je sciencefiction scenario’s waarbij we elkaar alleen nog spreken door middel van een scherm.”